GRIGORIJ KLIMOW. „NARÓD BOŻY”.
Załącznik 8. STAROŻYTNA RUŚ I WIELKI STEP
Lew Nikołajewicz Gumilow
Sprzeczność
Epizody ze Starego Testamentu odstraszały chrześcijańskich neofitów od tradycyjnego judaizmu, a już o kontakcie Chrześcijaństwa z Talmudyzmem nie mogło być i mowy. Dlatego w II w. wśród Chrześcijan obserwuje się dążenie do rozgraniczenia nauk Starego i Nowego Testamentu oraz uzasadnienia tego teologicznie.
Przy tym zgodnie z logiką wynikało, że Jahwe, bóg Mojżesza, nie był tym samym Eloim, do którego zwracał się ukrzyżowany Chrystus; a więc podobieństwo starożytnego żydowskiego monoteizmu, w istocie czczenia plemiennego boga Żydów i chrześcijańskiego monoteizmu – było wątpliwe.
+++
Biblia została już przetłumaczona na język grecki i przestała być tajemnicą. Czytano ja pilnie, ale reakcja czytelników była różna.
Niektórzy opowiadali się za wężem, który skłonił Ewę do poznania dobra i zła, a tego boga, który chciał pozostawić ludzi w ignorancji, nazywali złym demonem.
Inni deklarowali materię, a zatem cały świat widzialny za nieistniejące, to znaczy, że są po prostu przeszkodami na drodze do doskonalenia duszy, której rzeczywistość była potwierdzana.
Jeszcze inni zaprzeczali ciągłości Nowego i Starego Testamentu, uważając starożytną religię żydowską za kult Szatana (Marcion i jego szkoła).
+++
Rozróżnienie między Bogiem Starego Testamentu a Bogiem Ewangelii było formułowane w następujący sposób:
„Pierwszy zakazuje ludziom jedzenia z drzewa życia, a drugi obiecuje dać zwycięzcy skosztować „ukrytej manny” (Apokalipsa 2, 17).
Pierwszy nakłania do mieszania płci i rozmnażania się do granic ekumeny, czyli świata zaludnionego (ros. – ойкумены), a drugi zabrania nawet grzesznego spojrzenia na kobietę.
Pierwszy obiecuje w nagrodę ziemię, drugi - niebo.
Pierwszy nakazuje obrzezanie i mordowanie pokonanych, a drugi zabrania obu.
Pierwszy przeklina ziemię, a drugi ją błogosławi.
Pierwszy żałuje tego, że stworzył człowieka, a drugi nie zmienia sympatii.
Pierwszy nakazuje zemstę, drugi - przebaczenia skruszonego.
Pierwszy wymaga ofiar ze zwierząt, drugi - odwraca się od nich.
Pierwszy obiecuje Żydom dominację nad światem, a drugi - zabrania dominacji nad innymi.
Pierwszy zezwala Żydom na lichwę, a drugi - zabrania przywłaszczania niezarobionych pieniędzy.
W Starym Testamencie - obłok ciemny i ognista trąba, w Nowym - niedostępne światło.
Stary Testament zabrania dotykania Arki Przymierza, a nawet zbliżania się do niej, to znaczy, że zasady religii - to tajemnica dla masy wierzących, w Nowym Testamencie - wezwanie wszystkich do siebie.
W Starym Testamencie - przekleństwo wiszącemu na drzewie, czyli osądzonemu, w Nowym - śmierć Chrystusa na Krzyżu i zmartwychwstanie.
W Starym Testamencie nieznośne jarzmo prawa, a w Nowym - dobre i lekkie brzemię Chrystusowe”.
Traktat ten przypisuje się Marcionowi, chrześcijańskiemu gnostykowi połowy II wieku.
Spojrzenie Marciona na Kosmos zostało wyjaśnione przez jego ucznia Apellesa (zmarł ok. 180 r.). Jeden początek - nienarodzony Bóg - stworzył dwóch głównych Aniołów. Jeden, „sławny i chwalebny” - stworzył świat; drugi, „ognisty” - wrogi jest Bogu i światu.
A więc świat, jako twór dobrego anioła, jest błogosławiony, ale narażony na ciosy złego, „ognistego”, utożsamianego z Jahwe Starego Testamentu.
Ta doktryna, która potwierdza istnienie metafizycznego Zła, które zagraża kulturze i naturze (biosferze), jest nieobecna w Starym Testamencie. Tam za grzech jest uważane naruszenie „prawa”, czyli nakazów, jako akt nieposłuszeństwa.
Szatan jest wspomniany tylko w Księdze Hioba, ale nawet tutaj nie jest rywalem i nie wrogiem Boga, ale jego współpracownikiem. Bóg i Szatan wspólnie przeprowadzają okrutny eksperyment na bezbronnym i niewinnym Hiobie, a następnie groźbami zamykają jego usta. Za to w Ewangelii Chrystus odmawia komunikacji z diabłem, mówiąc: „Odejdź ode mnie, szatanie!”
Okazuje się więc, że sens Starego i Nowego Testamentu są sobie przeciwne.
Ale jeśli tak, to dlaczego Kościół Chrześcijański wprowadził Stary Testament do składu świętych ksiąg? Aby rozwiązać ten problem, konieczne jest dokonanie przeglądu rozstawienia sił pod koniec drugiego wieku i w III - IV wieku.
Głównym wrogiem młodego chrześcijańskiego etnosu był neo-judaizm Talmudu i Kabały, ale polemika między Chrześcijanami a Żydami prowadzona była na faktycznym materiale Biblii. Obie strony udowadniały, że ich nauki są bliższe starożytności, a zatem bardziej poprawne (o czym pisał Justyn Filozof w „Rozmowie z Trifonem Żydem”).
W rzeczywistości obie strony były w błędzie, ponieważ zarówno Chrześcijaństwo, jak i Talmudyzm były zjawiskami nowymi, związanymi z początkowymi fazami ich etnogenezy. Jednak aberracja bliskości zmusiła również ich do zwrócenia się do Pisma jako niekwestionowanego argumentu. A jeśli tak, to Pismo Święte należało badać.
W III w. do gry wszedł nowy partner - manicheizm. Koncepcja manichejska jest zasadniczo ateistyczna, to znaczy, że na miejsce osobowego boga i diabła wstawia żywioły „światła” i „ciemności”, w wyniku walki których powstał i istnieje świat materialny. Ale stosunek do świata u Manichejczyków i Chrześcijan był odwrotny.
Manichejczycy uważali świat materialny (biosferę) za zło, a jego twórcę - za złego demona. W przeciwieństwie do Chrześcijaństwa, „twórcze światło” (Boską Energię), uważali oni za ciemność, a „ciemność” (otchłań lub próżnię) – za światło. Do walki z kulturą i samą biosferą było to w pełni wystarczające.
W tamtych czasach w latach 180-190 chrześcijańska myśl, by przeciwstawić się ateistycznym antysystemom gnostycyzmu, przyjęła za swoją broń Stary Testament w wersji „siedemdziesięciu interpretatorów”, stworzoną jeszcze w II w. p.n.e. (chyba II w.n.e.- A.L.). Ten „testament” był w II. w.n e. „starym” nie tylko dla Chrześcijan, ale także dla samych Żydów, których przytłaczająca większość przyjęła Talmud, który praktycznie zastąpił religijne przedstawienia starożytności.
A w końcu III. w. brutalne prześladowania Dioklecjana i z drugiej strony propaganda manicheizmu postawiły przed Kościołem złożone zadania, bardziej aktualne, niż walka ze starożytnym judaizmem. Co więcej, w tradycji żydowskiej chcieli oni widzieć sojusznika przeciwko wspólnemu wrogowi, a w jedynobóstwie (genoteizmie) – jako zalążek monoteizmu, jakby przeczucie Chrześcijaństwa. Tendencja ta w dziwny sposób była zgodna z rozwojem doktryny o Trójcy i Logosie, która w swoich źródłach filozoficznych prowadziła do neo-platonizmu, który był równie wrogi gnostycyzmowi jak i kościelne Chrześcijaństwo.
Na tamten czas takie stanowisko było właściwe. Dlatego nie należy potępiać apologetów III. w. i „Ojców Kościoła” IV. w. za przychylne nastawienie do fragmentów historycznych pasaży i poetyckich arcydzieł greckiego tłumaczenia Biblii. Ci błyskotliwi filologowie i filozofowie nie mogli nawet wyobrazić sobie, że za tysiąc lat nadejdzie czas, kiedy znajdą się ludzie, którzy będą chcieli wskrzesić kamienowanie proroków, składanie w ofierze siebie zamiast niewinnych zwierząt, zabijanie lub „odstrzeliwanie” cudzoziemców i doktrynę o przeznaczeniu, usuwającą z człowieka moralną odpowiedzialność za wszelkie przestępstwa. Wszystko to, co zostało wymienione i co występuje w cywilizowanym świecie, jest związane ze światopoglądem Starego Testamentu, ale w V-VIII wieku żaden uczony nie uznawał tego bezeceństwa.
+++
GUMILOW, LEW NIKOŁAJEWICZ (1912–1992) - sowiecki historyk, twórca pasjonarnej*/ teorii etnogenezy.
+/ - pasjonarność (ros. – пассионарность) – namiętne dążenie do osiągnięcia celu i gotowość do nadludzkich wręcz wysiłków i ofiarności dla osiągnięcia tego celu. Pasjonaci – ludzie wg pasjonarnej teorii etnogenezy, posiadający wrodzoną zdolność do pochłaniania energii ze środowiska zewnętrznego bardziej, niż jest to wymagane do ich osobistego i gatunkowego samozachowania oraz wydatkowania tej energii w postaci ukierunkowanej pracy nad modyfikacją otaczającego środowiska. Będąc ludźmi nowego typu w populacji, pasjonaci przełamują ustalony sposób życia, przez co wchodzą w konflikt ze społeczeństwem. W kontekście definicję – „pasjonaci” stosuje się w znaczeniu: „przedsiębiorczy, aktywni i ryzykowni ludzie dążący do wypełnienia zadań, pokonując lęk przed śmiercią”(wg Wiki.pl).
Urodził się 1 października 1912 r. w Carskim Siole, w rodzinie słynnych rosyjskich poetów N. Gumilowa i A. Achmatowej. Małżeństwo rodziców faktycznie rozpadło się w 1914 roku, jego babcia zajmowała się jego wychowaniem w majątku, w którym w pobliżu Bieżecka (region Tweru), minęło dzieciństwo dziecka.
Kiedy chłopiec miał 9 lat, jego ojciec został oskarżony o udział w spisku białogwardzistów (Białej Gwardii) i rozstrzelany. Później ten fakt niejednokrotnie służył jako pretekst do oskarżeń politycznych jako „syna wroga ludu”.
W 1926 roku przeniósł się z Bieżecka do Leningradu, do swojej matki. W 1930 roku odmówiono mu przyjęcia do Instytutu Pedagogicznego im. Hercena ze względu na nieproletariackie pochodzenie i brak biografii pracowniczej.
Cztery lata musiał udowadniać swoje prawo do nauki, pracując jako robotnik, kolektor, laborant. W 1934 r. wstąpił na wydział historii Uniwersytetu Leningradzkiego, w 1935 r. został po raz pierwszy aresztowany. Wkrótce został zwolniony, ale został wydalony z Uniwersytetu.
W ciągu następnych dwóch lat kontynuował edukację sam, studiując historię starożytnych Turków i języki orientalne. W 1937 roku został ponownie przyjęty na wydział historyczny, ale rok później został ponownie aresztowany. Po długim śledztwie został skazany na 5 lat wygnania do Norylska.
Po zakończeniu kary nie mógł opuścić Północy i pracował w ekspedycji Kombinatu Norylskiego.
W 1944 roku zgłosił się na ochotnika na front i w składzie Pierwszego Frontu Białoruskiego doszedł do Berlina.
Natychmiast po demobilizacji Lew Nikołajewicz ukończył eksternistycznie studia na Wydziale Historii Uniwersytetu Leningradzkiego i rozpoczął studia podyplomowe w Instytucie Orientalistyki.
Nauczony przez gorzkie wcześniejsze doświadczenia, obawiał się, że nie będzie mógł długo pozostać na wolności, dlatego zdał wszystkie egzaminy w krótkim czasie i przygotował rozprawę naukową.
Młody naukowiec nie zdążył jej obronić - w 1947 roku jego, jako syna odsuniętej od łask poetki, wyrzucono ze studiów podyplomowych. Biografia naukowa została ponownie przerwana i Gumilow zatrudnił się na stanowisku bibliotekarza w szpitalu psychiatrycznym, a następnie jako współpracownik naukowy w ekspedycji Górno-Altajskiej.
W końcu w 1948 roku zdołał obronić swoją pracę magisterską o historii Tureckiego Kaganatu. Przez niespełna rok pracował jako starszy pracownik naukowy w Muzeum Etnografii Narodów ZSRR, dopóki nie został ponownie aresztowany.
Nową 7-letnią karę spędził w obozach niedaleko Karagandy i pod Omskiem. W tym czasie napisał dwie monografie naukowe – o Hunach i Starożytnych Turkach.
W 1956 roku wrócił do Leningradu, dostał pracę w „Ermitażu”, a w 1960 roku opublikowano jego książkę o Hunach („Hunnu”), która wywołała diametralnie odmienne recenzje - od niszczycielskich po umiarkowanie pochwalne.
Od 1960 roku zaczął głosić wykłady z etnologii na Uniwersytecie, które cieszyły się ogromną popularnością wśród studentów.
Rozprawę doktorską o Starożytnych Turkach, napisaną przez niego jeszcze w łagrze, Gumilow obronił w 1961 roku, a w 1963 roku został starszym pracownikiem naukowym w Instytucie Geografii przy Uniwersytecie Leningradzkim, gdzie pracował do końca swego życia.
„Nieprawomyślność polityczna” przestała przeszkadzać w jego karierze naukowej, liczba opublikowanych prac gwałtownie rosła. Jednak jego druga praca doktorska „Etnogeneza i biosfera Ziemi”, którą obronił w 1974 roku, została zatwierdzona przez WAK (Wyższą Komisję Atestacyjną) z dużym opóźnieniem – ale już nie z powodu „nieprawomyślności” autora, ale z powodu „nieprawomyślności” jego koncepcji.
Chociaż wiele poglądów naukowca było ostro krytykowanych przez jego kolegów, to wśród sowieckiej inteligencji cieszyły się one coraz większą popularnością. Przyczyną tego była nie tylko oryginalność jego pomysłów, ale także niezwykła literacka fascynacja ich prezentacji.
W latach osiemdziesiątych Gumilow stał się jednym z najczęściej czytanych radzieckich naukowców, jego prace były publikowane w dużych nakładach. Gumilow wreszcie dostał możliwość swobodnego mówienia o swoich poglądach.
Ciągłe napięcie, praca na skraju własnych sił nie mogły trwać długo i w 1990 roku Gumilow doznał udaru, ale nie zaprzestał działalności naukowej.
15 czerwca 1992 roku Lew Nikołajewicz Gumilow zmarł. Został pochowany na cmentarzu Nikolskim w Ławrze im. Aleksandra Newskiego.
Historycy cenią Gumilowa przede wszystkim jako turkologa, który wniósł wielki wkład w badania historii ludów koczowniczych Eurazji. Protestował on przeciwko powszechnemu mitowi o tym, że ludy koczownicze w historii odgrywały wyłącznie rolę rabusiów i niszczycieli.
Uważał związek Starożytnej Rusi i ludów stepowych (w tym Złotej Ordy) za złożoną symbiozę, z której każdy naród coś zyskał.
Takie podejście było sprzeczne z tradycją, według której Mongołowie i Tatarzy rzekomo zawsze byli nieprzejednanymi wrogami ziem rosyjskich.
+++
Gumilow znany jest nie tylko jako koczownikolog i historyk – klimatolog, ale także jako twórca oryginalnej teorii powstawania i rozwoju etni* - grup etnicznych / (ros. – этносов) (pisał, że jego teoria jest wynikiem uogólnienia historii ponad 40 grup etnicznych).
+/ - Etnia – wspólnota mająca wspólne mity pochodzeniowe, własną tożsamość kulturową, w tym nazwę, oraz związek z ziemią ojczystą. W ujęciu Anthony’ego Smitha etnie przyczyniły się do powstania ideologii etnicznych i nacjonalizmów, a chociaż narody i ruchy etniczne kształtować się zaczęły w społeczeństwie nowoczesnym, to można mówić o ciągłości kulturowej. Koncepcja ta pomija to, że wytwory kultury, w tym symbole narodowe, w nowoczesnych społeczeństwach nabierają nowych znaczeń (wg Wiki.pl).
Zgodnie z teorią etnogenezy Gumilowa, etnia - etnos nie jest zjawiskiem społecznym, ale elementem świata bioorganicznego planety (biosfery Ziemi). Jego rozwój zależy od potoków energii z kosmosu. Pod wpływem tych krótkotrwałych kosmicznych promieniowań (w całej historii Eurazji było ich 9) następuje mutacja genowa (impuls pasjonarny). W rezultacie ludzie zaczynają mieć znacznie więcej energii niż potrzebują do normalnego życia. Nadmiar energii przejawia się w nadmiernej aktywności ludzkiej, w pasjonarności.
Pod wpływem ekstremalnie energicznych ludzi, pasjonatów, następuje zagospodarowywanie lub podbój nowych terytoriów, powstawanie nowych religii lub teorii naukowych.
Obecność dużej liczby pasjonatów na tym samym terytorium, sprzyjającym ich reprodukcji, prowadzi do powstania nowej etni, nowego etnosu.
+++
Energia, otrzymana przez pasjonarnych rodziców, jest częściowo przekazywana ich dzieciom; oprócz tego pasjonaci tworzą specyficzne stereotypy zachowań, które działają jeszcze przez bardzo długi czas.
Według L.N. Gumilowa etnia (etnos), rozwijając się, przechodzi przez sześć faz:
1.Rozpalanie się (faza wzrostu) ma 300 lat: charakteryzuje się gwałtownym wzrostem liczby pasjonatów, wzrostem wszystkich rodzajów działalności, walką z sąsiadami o „swoje miejsce pod słońcem”. W tym okresie wiodącym imperatywem jest - „Bądź pożyteczny dla społeczeństwa, tj. tym, komu jesteś potrzebny.”
- Palenie się (faza przyspieszona, faza akmatyczna) ma 300 lat: napięcie pasjonarne jest najwyższe, a pasjonaci dążą do maksymalnej ekspresji własnej. Często występuje stan przegrzania - nadmiar energii pasjonarnej jest tracony na wewnętrzne konflikty. Imperatyw (nakaz) społeczny - „Realizuj się sam, tzn. napluj na społeczeństwo i bądź wielki”.
3) Wybuch (faza załamania) ma 200 lat: liczba pasjonatów gwałtownie zmniejsza się przy jednoczesnym zwiększeniu pasywnej części populacji (sub-pasjonatów). Dominującym imperatywem jest - „Zabieraj się stąd, jesteśmy zmęczeni z powodu wspaniałych”. Według Gumilowa Rosja z końca XX wieku była właśnie w tej fazie rozwoju.
4) Wypalanie się (faza inercyjna, faza bezwładności) ma 300 lat: napięcie nadal spada, ale już nie skokowo, ale płynnie. Etnos przeżywa okres pokojowego rozwoju, następuje wzmocnienie władzy państwowej i instytucji społecznych. Imperatywem tego okresu jest - „Uspokój się i bądź pracusiem jak wszyscy”.
5) Tlenie się (faza zaciemnienia, faza obskuracji) ma 300 lat: napięcie pasjonarne powraca do pierwotnego poziomu. W etnosie przeważają sub-pasjonaci, stopniowo rozkładając społeczeństwo: korupcja jest zalegalizowana, przestępczość rozprzestrzenia się, armia traci zdolność bojową. Imperatyw „Bądź oszustem i kochaj siebie” potępia każdego człowieka, kto zachował poczucie obowiązku, miłość do pracy i sumienie.
6) Zmierzch (faza pamięci) ma 300 lat: z dawnej świetności pozostają tylko wspomnienia. Imperatyw - Tryb rozkazujący - „Przypomnimy, że kiedyś i my też byliśmy kłusakami”.
Po przejściu pełnego cyklu etnogenezy, etnos staje się trwałym etnosem (etnosem – persistentem), tj. żyje długo, cicho i spokojnie, w pełnej harmonii z naturą, dopóki przybysze ze zwiększoną pasjonarnością nie zakłócą jego spokoju.
+++
Dla scharakteryzowania możliwych wyników takiego wzajemnego oddziaływania, Gumilow wprowadza pojęcie „pola etnicznego”.
Rzecz w tym, że pola etniczne, podobnie jak inne rodzaje pól, mają określony rytm oscylacji. Wzajemne oddziaływanie różnych pól etnicznych rodzi zjawisko komplementarności - podświadomego poczucia etnicznej bliskości lub obcości. Tak więc są etnosy kompatybilne i niekompatybilne.
Na tej podstawie Gumilow wydzielił cztery różne warianty kontaktów etnicznych:
1) Schwytanie (chimera) - kontakt niekompatybilnych etnosów różnych systemów super-etnicznych, przy którym znika ich oryginalność (przykładem jest Chazaria);
2) Unia (ksenia) - neutralne współistnienie etnosów w jednym regionie, w którym zachowują swoją tożsamość, nie wchodząc w konflikty (tak jak miało to miejsce podczas rosyjskiej kolonizacji Syberii);
3) Związek (symbioza) - wzajemnie korzystne współistnienie systemów etnicznych w jednym regionie, w którym różne grupy etniczne zachowują swoją tożsamość (jak miało to miejsce w przypadku Złotej Ordy do czasu, kiedy przyjęła ona islam);
4) Fuzja (inkorporacja) - przedstawiciele różnych etnosów jednoczą się w nową społeczność etniczną. Może to nastąpić tylko pod wpływem bodźca posjonarnego.
Koncepcja L.N. Gumilowa prowadzi do idei dokładnej kontroli nad procesami komunikacyjnymi różnych etnosów. Jest to konieczne przede wszystkim, aby zapobiec niepotrzebnym konfliktom międzyetnicznym.
Po śmierci Gumilowa pojęcie „pasjonarności” weszło w szerokiego słownictwa, a jego prace są wciąż wydawane w dużych nakładach.
http://gumilevica.kulichki.net/ARGS/index.html
Źródło:
Григорий Климов. „Божий Народ”
Приложение 08. Древняя Русь и Великая степь.
Лев Николаевич Гумилёв
g-klimov.info/klimov-bn/Bnp08.htm
Tłumaczył Andrzej Leszczyński
10.4.2019 r.
