Trzy dni. 275 zamordowanych. Polaków. Rynki wielkopolskich miasteczek zamieniły się w pola śmierci. 20 października 1939 roku Niemcy rozpoczęli planowe mordowanie polskiej elity w Wielkopolsce. Słyszeliście o tym? Przeczytajcie. 20 października 1939, 10 rano. Na rynku w wielkopolskim Śremie rozlega się seria strzałów. Niemiecki pluton egzekucyjny właśnie rozstrzelał pierwszą grupę polskich zakładników – 19 osób.
To dopiero początek trzydniowej fali terroru, jaką Niemcy jesienią - 86 lat temu - zaplanowali dla Wielkopolski. Tego samego dnia, 20 października, giną Polacy na rynkach Środy Wielkopolskiej, Kórnika, Mosiny, Książa Wielkopolskiego i Kostrzyna. W Kórniku na przedmieściach Poznania egzekucję 14 osób odgrodzono od tłumu – mieszkańców trzymano z daleka, dopuszczono jedynie dwóch miejscowych księży. Ale jeden ze świadków słyszał, jak jeden z zamordowanych, sołtys pobliskiej wsi, wcześniej Powstaniec Wielkopolski, tuż przed salwą z niemieckich karabinów krzyknął „Jeszcze Polska nie zginęła”. Były burmistrz Kórnika, Teofil Wolniewicz – schorowany starszy człowiek – nie został rozstrzelany wraz z innymi na rynku. Niemcy posadzili go na wózku i przewieźli razem ze zwłokami na pobliski cmentarz. Próbował uciekać. Czołgającego się na kolanach uśmiercono go dwoma strzałami w tył głowy. 21 października. Na placu Kościuszki w Lesznie esesmani z Einsatzgruppe VI ustawiają 20 skazańców pod więziennym murem – i znów padają strzały. Gdy w pierwszej grupie jedna z ofiar pozostaje przy życiu, oprawcy oddają dodatkowe salwy. Tutaj Niemcy celowo zagnali Polaków na miejsce kaźni, zmuszając ich do patrzenia na śmierć sąsiadów. Na koniec niemieccy żandarmi każą polskim więźniom wrzucić martwe ciała na ciężarówkę, jak worki.
Tego samego dnia w Gostyniu Niemcy rozstrzelali 30 Polaków– wśród nich hrabiego Henryka Grocholskiego i senatora II RP Stanisława Karłowskiego. Intelektualna elita miasta – burmistrz, nauczyciel, lokalny przemysłowiec – padła od niemieckich kul. Egzekucje Polaków trwają też w Osiecznej, Włoszakowicach, Krobi, Pońcu... 23 października, poniedziałek. Kościan, Śmigiel – ostatnie akty tego ponurego spektaklu śmierci. W sumie w dniach 20–23 października 1939 roku Niemcy zamordowali w Wielkopolsce około 275 Polaków w serii skoordynowanych, publicznych egzekucji w czternastu miastach i miasteczkach Wielkopolski: w Śremie, Książu, Kórniku, Mosinie, Środzie Wielkopolskiej, Kostrzynie, Gostyniu, Poniecu, Krobi, Kościanie, Śmiglu, Lesznie, Włoszakowicach i Osiecznej. Bezpośrednimi wykonawcami kaźni byli funkcjonariusze Einsatzgruppe VI.
Te egzekucje to nie był przypadek. Już 14 października 1939, na tajnej naradzie szefów gestapo i SS w Poznaniu z udziałem Arthura Greisera, ustalono finalny harmonogram eksterminacji – do 1 listopada planowano całkowitą „likwidację” polskich elit w Wielkopolsce. Jeszcze przed wybuchem 2 WŚ Niemcy sporządzili Sonderfahndungsbuch Polen – specjalną księgę gończą z nazwiskami Polaków uznanych za „szczególnie niebezpiecznych dla Rzeszy”. Znaleźli się na niej Powstańcy Wielkopolscy, lokalni przywódcy: duchowni katoliccy, politycy, urzędnicy, nauczyciele, ludzie nauki i kultury, zamożni ziemianie, przedsiębiorcy. Po wybuchu wojny listy proskrypcyjne „niemieccy sąsiedzi” pomogli uzupełnić listę o kolejne nazwiska. Na przykład w skład trybunału w Lesznie skazującego na śmierć Polaków wszedł m. in. dr Wolfgang Bickerich, miejscowy pastor, który jeszcze przed wojną stworzył kartotekę z informacjami o aktywnych politycznie Polakach oraz Artur Krämer – lider lokalnego Selbstschutzu i działacz Jungdeutsche Parte. W Osiecznej Polaków wydawał na śmierć Johann Uterschütz , miejscowy burmistrz. Rozstrzelani w tych egzekucjach Polacy często nie mieli nawet mogił – ciała wrzucano do zbiorowych, bezimiennych grobów.
https://x.com/wybranowski/status/1980150720511746297
