Rosyjski sąd skazał w poniedziałek dziennikarza, aktywistę i krytyka Kremla Władimira Kara-Murzę na 25 lat więzienia pod zarzutem zdrady. Ale kim jest Kara-Murza iz czego zasłynął? W tej krótkiej biografii przyglądamy się historii jego rodziny, wejściu do polityki i dwóm widocznym próbom otrucia go.
Pochodzenie rodziny
Vladimir Kara-Murza pochodzi z rodziny intelektualistów i dysydentów. Jego dziadek, Aleksiej, był historykiem, który przeżył sowiecki obóz pracy w latach trzydziestych XX wieku, a później pracował jako korespondent wojenny relacjonujący bitwę pod Stalingradem. W międzyczasie pradziadek Kara-Murzy ze strony matki, Voldemārs Bisenieks, łotewski rewolucjonista, został stracony u szczytu czystek Józefa Stalina. Jego prapradziadek, Georg Bisenieks, łotewski dyplomata i polityk, został oskarżony o udział w zabójstwie sowieckiego polityka Siergieja Kirowa, a także o szpiegostwo na rzecz Łotwy i Wielkiej Brytanii. Został również stracony.
Ojciec Kara-Murzy, Władimir Kara-Murza senior, był historykiem i znanym dziennikarzem. W latach 90. i na początku 2000. pracował dla kanału informacyjnego NTV, który słynął z ostrej krytyki prezydenta Rosji Władimira Putina. Jednak w 2001 roku kontrolowany przez państwo gigant energetyczny Gazprom siłą przejął NTV, co w proteście doprowadziło do rezygnacji Kara-Murzy seniora i jego kolegów.
Kara-Murza junior został zapisany przez rodziców do szkoły o niezwykle liberalnym jak na czasy sowieckie programie nauczania. Zachęcano uczniów do krytycznego myślenia i formułowania własnych opinii. To właśnie w tej szkole Kara-Murza poznał swoją przyszłą żonę Jewgienię.
Po ukończeniu studiów rodzice Kara-Murzy Jr. wysłali go do Wielkiej Brytanii na studia na Uniwersytecie w Cambridge, gdzie uzyskał tytuł magistra historii.
Kariera w dziennikarstwie
Podczas studiów w Wielkiej Brytanii Kara-Murza stawiał pierwsze kroki w świecie dziennikarstwa, pisząc dla lokalnych gazet brytyjskich, a później dla rosyjskich publikacji, takich jak Novye Izvestia, Kommersant i Russian Investment Review. W 2004 roku zaproponowano mu kierowanie waszyngtońskim biurem RTVI, globalnej rosyjskojęzycznej firmy medialnej.
Aż do niedawnego aresztowania Kara-Murza publikował artykuły w The Washington Post, The Wall Street Journal, Financial Times, World Affairs, National Post, The New Times, Novaya Gazeta i Ekho Moskvy.
Życie polityczne
Ale Kara-Murza interesowała się też polityką. W wieku zaledwie 18 lat wstąpił do liberalnej partii Demokratyczny Wybór Rosji, która ostatecznie rozwiązała się i przekształciła w Związek Sił Prawicy. To w ramach tej partii Kara-Murza spotkał się z politykiem Borysem Niemcowem, który wcześniej pełnił funkcję gubernatora Niżnego Nowogrodu i Kremla. To spotkanie okaże się kluczowe dla przyszłości Kara-Murzy.
W 2003 roku Kara-Murza bezskutecznie ubiegał się o stanowisko publiczne w rosyjskiej Dumie Państwowej. Jego przeciwnik Władimir Gruzdiew z rządzącej partii Jedna Rosja próbował go zdyskwalifikować w trakcie kampanii wyborczej, aw dniu wyborów w okręgu Kara-Murza zaobserwowano fałszerstwa wyborcze.
Unia Prawicowych Sił, partia polityczna Kara-Murzy, wkrótce rozpadła się i połączyła ze Słuszną Sprawą, partią wspieraną przez Kreml. W proteście zarówno Niemcow, jak i Kara-Murza złożyli rezygnację. Niemcow założył później ruch Solidarność, a Kara-Murza stał się czołowym członkiem.
Ustawa Magnickiego
W listopadzie 2009 roku śmierć rosyjskiego prawnika podatkowego Siergieja Magnickiego w moskiewskim więzieniu wywołała międzynarodowe oburzenie. Magnitsky prowadził dochodzenie w sprawie korupcji z udziałem grupy urzędników ministerstwa spraw wewnętrznych, którzy w nieuczciwy sposób przejęli trzy firmy należące do Hermitage Capital, firmy zarządzającej aktywami. Podczas gdy większość pracowników Hermitage uciekła z Rosji, Magnitsky został, aby kontynuować śledztwo. Został jednak aresztowany i zmarł w więzieniu po tym, jak najwyraźniej został zaatakowany przez strażników więziennych.
Wiele lat później Kongres Stanów Zjednoczonych uchwalił ustawę Magnickiego, która umożliwia rządowi USA nakładanie sankcji na zagranicznych urzędników państwowych związanych z łamaniem praw człowieka w dowolnym miejscu na świecie. Niemcow i Władimir Kara-Murza odegrali kluczową rolę w propagowaniu uchwalenia ustawy.
Kara-Murza został ostatecznie zwolniony z RTVI, co według wielu było związane z jego pracą w lobbowaniu na rzecz ustawy Magnickiego. Jego akredytacja dziennikarska w USA została cofnięta na żądanie ambasadora Rosji w USA Siergieja Kislaka.
Zabójstwo Niemcowa, otrucie Kara-Murzy
W 2015 roku Niemcow został zastrzelony pod Kremlem. Do dziś sprawcy jego zabójstwa pozostają nieznani, mimo dowodów wskazujących na udział urzędników powiązanych z czeczeńskim przywódcą Ramzanem Kadyrowem.
Zaledwie cztery miesiące po zabójstwie Niemcowa Kara-Murza nagle zemdlała podczas pracy dla organizacji Otwarta Rosja, która została uznana przez rosyjskie władze za „niepożądaną”. Początkowo lekarze podejrzewali zawał serca, później okazało się, że został otruty.
Po leczeniu w Moskwie Kara-Murza przeszedł sześciomiesięczną terapię rehabilitacyjną wraz z rodziną w Stanach Zjednoczonych. Badanie próbek biologicznych przeprowadzone przez francuskie laboratorium wykazało obecność metali ciężkich w jego ciele. Jednak badanie kryminalistyczne w Rosji nie potwierdziło zatrucia, a rosyjscy urzędnicy odmówili wszczęcia sprawy karnej.
Mimo zatrucia Kara-Murza nadal podróżowała do Rosji, poruszając się o lasce. Przewodniczył Fundacji Niemcowa, nakręcił film dokumentalny o Niemcowie i jeździł po kraju na pokazy filmowe. Po wycieczce do Kazania w lutym 2017 roku Kara-Murza trafił do szpitala w stanie krytycznym z takimi samymi objawami, jakich doświadczał wcześniej.
Bellingcat, grupa dziennikarstwa śledczego, opublikowała później dane pokazujące, że funkcjonariusze rosyjskich służb bezpieczeństwa podążali tą samą drogą co Kara-Murza w obu przypadkach, kiedy był hospitalizowany z objawami zatrucia.
Grupa odkryła również, że ci sami oficerowie towarzyszyli działaczowi opozycji Aleksiejowi Nawalnemu podczas jego podróży po Rosji, zanim on również został otruty.
W przeddzień wojny
Kara-Murza kontynuował pracę jako wiceprezes Fundacji Wolna Rosja po wyzdrowieniu po drugim otruciu, w tym czasie nakręcił także film dokumentalny. Kontynuował swoją pracę objazdową po rosyjskich miastach na projekcje i otwarte dyskusje.
Wszystko to działo się w bardzo napiętej atmosferze politycznej w Rosji, kiedy kilku działaczy i organizacji opozycji stanęło w obliczu wyzwań prawnych lub kary pozbawienia wolności. Nawalny, który przeżył próbę otrucia, wrócił do Rosji i odbywał karę więzienia. Andriej Piwowarow, były dyrektor Otwartej Rosji, został aresztowany po próbie ucieczki z Rosji. Tymczasem najstarsza organizacja praw człowieka w kraju, Memoriał, która zachowała żywą pamięć o stalinowskim terrorze, została zamknięta.
Wojna i aresztowanie
Po inwazji Rosji na Ukrainę Kara-Murza został członkiem Rosyjskiego Komitetu Antywojennego, grupy polityków, biznesmenów i naukowców, którzy zbierali pomoc humanitarną dla Ukrainy i pomagali uciekającym przed prześladowaniami politycznymi w Rosji.
Krytyk Kremla Kara-Murza skazany na 25 lat więzienia
Komitet wezwał również społeczność międzynarodową do uznania przywódców politycznych Rosji za zbrodniarzy wojennych.
W marcu ubiegłego roku, podczas przemówienia na zgromadzeniu ustawodawczym stanu Arizona, Kara-Murza otwarcie potępił Kreml i rosyjskie bombardowania budynków mieszkalnych na Ukrainie. Podobne przemówienie wygłosił w kwietniu na Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy.
Mimo niebezpieczeństw Kara-Murza wrócił do Rosji i został później zatrzymany na podwórku własnego domu w Moskwie. Następnie wszczęto przeciwko niemu sprawę karną za „rozpowszechnianie fałszywych informacji o armii rosyjskiej motywowanych nienawiścią polityczną”, a jako dowód przytoczono jego przemówienie w Arizonie. Kilka dni później rosyjskie Ministerstwo Sprawiedliwości uznało go za „zagranicznego agenta”.
Cztery miesiące później Kara-Murza została oskarżona o „prowadzenie niepożądanej organizacji”. Został oskarżony o wykorzystanie środków Fundacji Wolna Rosja do zorganizowania jesienią 2021 r. konferencji poparcia dla rosyjskich więźniów politycznych w moskiewskim Centrum im. Sacharowa.
Ostatecznie w październiku Kara-Murza została oskarżona o zdradę. Został oskarżony o udzielanie pomocy organizacjom z krajów NATO wymierzonych w bezpieczeństwo Rosji z powodu swojej pracy rzeczniczej w sprawie ustawy Magnickiego.
Rozprawa w sprawie Kara-Murzy odbyła się za zamkniętymi drzwiami. W trakcie procesu stan zdrowia Kara-Murzy pogorszył się i zaczął tracić czucie w kończynach. Lekarze zdiagnozowali u niego polineuropatię, zaburzenie nerwów, które może być podstawą do odbycia kary pozbawienia wolności. Mimo to sędzia odmówił zezwolenia na badanie lekarskie, a lekarze odmówili nawet dopuszczenia Kara-Murzy na kilka własnych rozpraw.
Na początku kwietnia prokurator Boris Loktionov zażądał 25 lat więzienia dla Kara-Murzy, określając go jako „wroga ludu”. Wydając wyrok w poniedziałek, sędzia wydał dokładnie taki wyrok.
W liście wysłanym do Nowej Gaziety przed wydaniem wyroku Kara-Murza napisał: „Jestem pewien, że mój werdykt będzie jak najbardziej zły. Zrozumiałem to, gdy 11 kwietnia 2022 roku zobaczyłem ludzi w czarnych maskach biegnących za moim samochodem na podwórku mojego domu. To jest proces pokazowy. A wynik powinien być również symboliczny. Ale wiem też, że werdykt będzie miał niewiele wspólnego z rzeczywistością. Więźniowie polityczni odbywają karę nie na podstawie formalnych wyroków więzienia, ale w zależności od sytuacji politycznej. A w naszym kraju ma tendencję do zmieniania się i zmieniania nieoczekiwanie”.
https://www.themoscowtimes.com/2023/04/17/russias-new-conscription-law-brings-the-digital-gulag-much-much-closer-a80857
