SĄD ŻYDOWSKI we lwowskim Kościele Archikatedralnym 1759 r.

Article Index

I.Odpowiedź na księgę Aureehaim Megine Erec: Zadaje­cie nam kwestye o obrządkach czerwonego wina, że rabin Da­wid wzmiankę i znak pamiątki krwi czyni? lecz pierwszych nie wspominacie autorów, czyli o nich niewiecie, czyli niechcenie tu ich wspomieć, jako Talmudu Jerozolimskiego, który pisze w księ­dze Mesechte Psochym, str. 37.

Rabin Chia naucza: iż nam przykazano jest cztery porcye wina na Wielkanoc zażywać, które mogą być młode, lub stare, tylko aby miały smak i kolor winny i pisze dalej: że godzi się używać czerwonego wina, gdyż  w Piśmie uznaje się czerwone wino najlepsze, jako to pisze w Przypowieściach Salomonowych, cap. 23, v. 31: Niepatrzcie wina, choć czerwone. Jako też i w księdze Tur i Szulchan-Aruch nazwanej, pisze.

II. Lub że godzi się nam na Wielkanoc używać wina czer­wonego, a jeżeliby białe lepsze było, tedy lepiej białego używać, niż czerwonego. Toć niesłusznie wnoszą eksplikacye rabina Dawida, opuściwszy pierwsze jego słowa o tym samym obrządku czerwonego wina, ostatnich się chwycili, i fałszywie przetłuma­czyli, gdy tak mówi: „Godzi się starać o czerwone wino,“ ponie­waż w Piśmie mamy, że czerwone wino lepsze, jako napisano jest: Proverb. Salomonis, cap. 23, v. 31, i wyżej wyrażono; i ztąd wszystkich autorów sentencya zaleca aby się o czerwone wino starać, że lepsze, jako wyżej wyraziliśmy; znowu gdy białe lepsze, to go używać pozwalają, a nie czerwonego. Następnie pi­sze dalej tenże rabin Dawid: że jeszcze jest znak, lub racya czer­wonego wina, na pamiątkę krwi, co Faraon rżnął dzieci żydow­skie, i tak się to tłumaczy, a nie mrugam ci, jako wy tłumaczy­cie niesprawiedliwie; gdyż: mrugam, po hebrajsko kryca, jako mamy in Proverb. Salom. cap. 16, v. 30, i na innych miejscach Pisma. Zadajecie nam, że Faraon nie rozlewał krwi dzieci ży­dowskich, i Pismem czyli Biblią dowodzić nam każecie, prawda, że w Biblii tego niema, ale przez tradycye dawne podano nam jest; wszakże zawsze i inni przyjmują i akceptują tradycye: a co większa, poznać możemy z zawziętości Faraona, kiedy umyślnie szukał sposobu, jakby zgubić mógł płód męzki. Drugą mamy pa­miątkę Wielkanocną krwi Baranka, którego ofiarowali żydowie w Egipcie Exodi, cap. 12, v. 1; item v. 13 <fc v. 14, w te słowa: Et tollent de sangvine, ponentque super duos postes etc. in su­perliminari etc., ibidem v. 13. Et erit sangvis ille in signum in domibus, in quibus vos fueritis, etc. videns sangvinem illum praeteribo vos, nec erit vobis plaga interitus, quando eos execu- ero in terra Aegypti; erit dies ilia vobis in memoria. To jest kazał znaczyć drzwi kwią Barankową żydowskie, natenczas, kie­dy karał Egipcyanów etc., dla pamiątki tejże krwi Barankowej, zaleca rabin Jechiel, aby Charosis rzadko robić z jabłek, korze­ni, imbieru etc., dodawać, na pamiątkę okrucieństwa przy budo­waniu dwóch miast w Egipcie Faraonowi. Przez jabłko: znaczy się pamiątka gliny, przez korzenie: pamiątka słomy, która w gli­nę mieszać musieli do murowania tychże dwóch miast.

III.A że nam zadajecie, co ten sam autor pisze: że teraz jest ten obrządek czyli “ceremonia zarzucona dla napaści czerwonego wina, prawda; bo i wy sami podobnej sobie szukacie na­paści, jakośmy wyżej wspomnieli.

A że zaś zadajecie, iż obrządek zarzucony drukują, to dla tych żydów, którzy w innych znajdują się Państwach, w których takowym zaniesionym i obrzydliwym na nas wymysłom i baśniom wiary nie dają, jako to w Niemczech, Państwie Cesarskiem, Włoskiem i Tureckiem.

IV.Pytamy się was, z jakiej przyczyny wy to słowo Udym tłumaczycie Wino czerwofte, a drugi raz tłumaczycie Narodem? wszakże my nie wspominamy o narodzie, ale o winie, czerwo- nem i białem (jeżeliby białe było lepsze, tedy białego używać powinniśmy), jakośmy wyżej pokazali u winie dowody, tak Tal­mudem Jerozolimskim, jako i autora, Tura tudzież Parabolis, cap. 23, v. 31. Ne intuearis Vinum, cum rubuerit, a wy niesłusznie i opacznie tłumaczycie.

V. A iako zadajecie, iż według autora Rambam, to słowo Edym, ma znaczyć tych, którzy Niedzielę święcą, to fałszywie do­wodzicie, ani to słowo przerzeczone Edym tak się tłumaczy, ani w tymże nawet autorze Rambam znajduje się; więc oczywiście głęboki rozsądek zważyć może, że niesłusznej napaści szukacie i wymysły wynajdujecie.

VI. A jako zadajecie bez podstawy, i słuszności samej uży­wając, iż my się mamy mścić, czyli przeto krwi chrześciańskiej używać, że Faraon dzieci nasze zarzynał (lubo pierwej opacznie o  Faraonie i dzieciach naszych mówiliście) toć: Contraria contra­ria, tolluntur. Nie mamy racyi na chrześcianacli się mścić, któ­rych wy jeżeli nazywacie Edym, a oni od Faraona nie pochodzą, to raz; ale choćby na samych egipcyanach niepowinniśmy się mścić, ale owszem powinniśmy tak Edoma, jako i egipcyanina szanować, Deutero, cap. 23, v. 8-vo: Nie posponuj Edoma, gdyż on jest twoim bratem, szanuj egipcyanina, gdyż mieszkający by­łeś ,v jego ziemi.

VII.A jako o dziesięciu plagach faraońskich, które na Wielkanoc wspominamy, zadajecie nam? Ale rabin Judasz z dzie­sięciu liter pierwszych tychże plag dla podania nam lepszej pamięci, do porządku ich przyprowadził, jako w Piśmie wyrażono, abyśmy się niemylili tym porządkiem jako Dawid wspominał Psalm 78, w 14, o tychże plagach; bo gdziekolwiek ten rabin Judasz nauczał, to przez same znaki, dla lepszej pamięci, jako opisuje w księdze Mesechte Menuches w rozdz. 11-yn, że zwy­czaj tego rabina wszędzie dawać znaki.

VIII. Niechaj nas nauczą przeciw-talmudyści, na jakiej pod­stawie z tychże dziesięciu liter może się rozumieć krew chrześciańska? ponieważ z pierwszych trzech liter wykładają: iż wszys­cy żydzi potrzebują krwi chrześciańskiej. 1) W tem błędnie są­dzicie, aby krew znaczyła te litery chrześciańską, gdyż wyraźnie niedoklada jakiej krwi? 2) Daliście wyżej w eksplikacyi swojej, że tylko rabinowie pod sekretem te dziesięć liter u siebie kon­serwują, i z onych krwi używają (racya!) a przecież nietylko dziesięć plag Faraońskich pospólstwu tłumaczą, a teraz sami prze­ciwko sobie bijecie, kiedy niżej dowodzicie, że wszyscy tej krwi przerzeczonej chrześciańskiej używają; toć jedna pierwsza, z po­śledniejszą nie zgadzają się racyą, i ztąd niech najmędrsze zdanie zważy, że z samej złości, lub zazdrości, na nas tę kalumnię nie­słuszną wkładają. I tak dalej jako sami chcą przez ułożenie or­tografii i liter, z jednej litery jako namieniliśmy, że z litery he­brajskiej bejz (b) bejojsoj — nad tym, ma znaczyć po polsku, tak prawie gdyby z jednej litery polskiej N przyszło się dorozu­mieć cale dwa słowa nad tym, przynajmniej do wyrozumienia potrzebaby było dwóch liter, do pierwszego słowa: Nad N. do drugiego tym T., toby się można jeszcze domyśleć, i w hebraj­skim trzeba dwóch liter, aby się mógł dorozumieć słowa wyra­żającego nad tym. Tudzież toż samo nie według ortografii he­brajskiej , gdyż także z podobnej litery hebrajskiej bejz (b), do rozumiewają się oni słowa Byjruszulaim — w Jerozolimie, przynajmniejby potrzeba do propozycyi, litery W i drugiej orygi­nalnej J, to dopiero z tych dwóch liter możnaby się dorozu­mieć; ale z samej propozycyi, nigdy się w żadnym języku nie­można domyśleć, ani w Kabale (jako oni nazywają).

IX. Zadajecie nam, i pytacie, dla czego my strzeżemy ma­cy, to jest Paski na Wielkanoc, podczas gdy ją pieką i mięszą? 1) Odpowiadamy, iż według przykazania Mojżeszowego, tego chleba powinniśmy strzedz, aby przez nieostrożność nie skisł, jako nam w Piśmie zakazano jest skislego używać ehleba, Exodi, cap.12 v. 15, ibidem v. 18; abyście strzegli nie kislego chleba, abyś­cie strzegli tego dnia w pierwszym miesiącu, to jest czternastego dnia etc. Oraz abyście jedli w wieczór, nieskisły chleb. 2) Taż sama księga „Aurechaimu po hebrajsku nazwana, nie zakazuje przy cudzym, głuchym, głupim i małym, piec i mieszać, ale zakazuje przez cudzego, głuchego i małego ręce piec, kiedy żadnego żyda niema, jako i sami przeciw-talmudyści z tegoż samego autora do­brze po hebrajsku w swoich punktach napisali: Nie mieszają ani pieką matcę na Micwę przez ręce cudzego, głuchego, małego. I chcą oślepić każdego, fałszywie pisząc, ponieważ inaczej po he­brajsku piszą, a inaczej po polsku tłumaczą dla tego, iż sobie niesłusznie wnoszą, jakobyśmy mieli krwi chrześciańskiej używać i dla zatajenia to czynić; ale wolno choćby i przy stu cudzych mieszać i piec macę choć na Micwę, jako wyraźnie pisze księga ta Ber-Hejtow w eksplikacyi tegoż rozdziału, i w wierszu w wyż wyrażonym, że nawet w domu cudzego piekarza, tylko aby był obecny żyd, jako w cudzych a sławnych miastach kupcy pieką u piekarzów chrześciańskich, gdy się niemają czego wystrzegać, i tych bajek, które przeciw-talmudyści zadają.

X. Zadają nam, że zabito w Jerozolimie cudzoziemca ro­dem chaldejczyka, który przez wiele czasów oszukiwał kapłanów Kościoła Jerozolimskiego, udając żyda, i podczas Wielkanocy wa­żył się przyszedłszy do Kościoła, do równej porcyi i samym tyl­ko żydom przystępować i onej używać, nieobrzezanym będąc, któremu Pismo zakazuje używać, jako świadczy Pismo Exodi, cap.


Comments (0)

Rated 0 out of 5 based on 0 voters
There are no comments posted here yet

Leave your comments

  1. Posting comment as a guest. Sign up or login to your account.
Rate this post:
0 Characters
Attachments (0 / 3)
Share Your Location